Patricia Meyntjens
Levenswijzer: Rouw
Rouwprocessen kennen een veelkleurig verloop. Rouw verloopt meestal ongecompliceerd en volgt een eigen traject doorheen de levensloop. Soms verloopt rouw moeizaam en dan spraken we van gecompliceerde rouw of traumatische rouw.
Ik ga uitgebreider in op een nieuw themaboek “Rouw met een rand” en eindig met een uitgebreide lijst van specifieke rouwboeken rond specifieke thema’s voor partner, ouder en kind en dit over verschillende leeftijdscategorieën heen.
Wat is rouw
Rouw is het antwoord dat iemand geeft op het verlies van iets of iemand waar een betekenisvolle relatie mee bestaat. Een verlieservaring kan optreden bij het overlijden van een dierbare maar evenzeer kan het een afscheid nemen van werk zijn, een verlies van gezondheid, vriendschap, identiteit, of integriteit.
Het is een aanpassingsproces en een uitdaging om de realiteit van het verlies te accepteren waardoor we het verlies geleidelijk aan integreren in onze persoonlijkheid en in ons levensverhaal. Hierdoor leren we liefde een andere vorm te geven en verder te leven met het gemis. Rouw is tenslotte een reactie op hechting; het draagt de uitdaging in zich anders te leren verbinden. Rouw heeft dan ook geen eindpunt alhoewel intense rouwpijn wel naar een draaglijke vorm moet evolueren. Het gaan misschien niet helemaal over, maar de pijn wordt een geïntegreerd deel van het leven, soms op de achtergrond, soms gedoseerd terug op de voorgrond.
Ongecompliceerde rouw is acute rouw die uitmondt in 'continue' rouw. Zoals de wijsheid zegt: “we zijn ook wat we hebben verloren”.
Rouwen is je kunnen openstellen maar ook afsluiten voor het verlies en alle pijn die het oproept.
“Een vuist die gesloten blijft of een hand die open blijft zal op den duur verkrampen en verlammen.” (Johan Maes). https://johanmaes.co
Gecompliceerde rouw
Toch kunnen in sommige situaties gecompliceerde rouwervaringen optreden. Het is rouw die acuut blijft of blokkeert waardoor de pijn ondraaglijk blijft en men niet volwaardig kan functioneren.
Het kan optreden bij een levensparcours getekend door onveilige hechting, door een niet ondersteunende omgeving, door negatieve cognities over zichzelf en anderen, door complexe emoties als schuld, hulpeloosheid, schaamte, boosheid, door het continu ondraaglijke gemis en extreem verlangen naar die ene, door het niet meer in staat zijn om het leven verder of opnieuw vorm te geven na een verlies en niet goed meer kunnen functioneren, door het niet kunnen erkennen of het ontkennen van het verlies en zich te verliezen in machteloosheid. Het niet kunnen aanmeten van een nieuwe missie en een beperkte nieuwe zingeving kunnen overwegen, toelaten of integreren.
Kenmerken:
- Intense scheidingspijn, extreem verlangen gealterneerd met gemis
- Dagelijks geoccupeerd zijn met gedachten aan het verlies
- Acties die erop gericht is een gevoel van nabijhei in stand te houden
- Verwarring over de eigen rol en identiteit
- Ongeloof over de onomkeerbaarheid van het verlies
- Het leven niet kunnen oppakken (werk, hobby’s, vrienden, taken, rollen)
- Intense vermoeidheid, niet-medische verklaarbare lichamelijke klachten en diverse verslavingen
Traumatische rouw
Verlies kan ons ook op een traumatische manier overvallen: door suïcide, ongeval, moord, natuurramp, terreur of door een plots toeslaand virus. De term traumatische rouw wordt gebruikt om het specifieke rouwtraject te omschrijven dat kan worden ontwikkeld na traumatisch verlies. Hier lopen rouw en traumareacties door elkaar heen en beïnvloeden elkaar.
Kenmerken:
- Plots opkomende flashbackbeelden van de traumatische gebeurtenis, (zintuigelijke)herbelevingen, nachtmerries
- (ingebeelde) beelden van het lijden of de laatste momenten van de dierbare
- Sterk vermijdingsgedrag van alles wat aan het trauma doet denken
- Prikkelbaarheid, agitatie, oppositioneel-opstandig of agressief gedrag
- Lichamelijke waakzaamheid, vigilantie, rusteloosheid
- Angstgevoelens, anhedonie, zelfpijniging
- Een verstoord zelfbeeld, wantrouwen en vijandigheid
“Rouw met een rand” als je na de dood van een dierbare een geheim ontdekt
Deze week is het boek “Rouw met een rand” van Josée Pollet en Johan Maes op de markt gekomen dat een onderbelicht rouwproces onder de aandacht wil brengen. Een rouwproces dat zich laat situeren tussen gecompliceerde en getraumatiseerde rouw. Als hulpverlener wil ik het graag met u delen.
Wat is de impact als een nabestaande een schokkend geheim ontdekt na de dood van een dierbare? Wat betekent het als je partner een geheim leven bleek te leiden of als je achter een pijnlijk geheim komt van een kind, vader, moeder, broer of zus? Hoe infecteert en compliceert dit alles het rouwproces? De nabestaanden staan voor de uitdaging zichzelf, hun relatie, hun verleden en hun toekomst te herdefiniëren. De mens is een puzzel die nooit af is. “Rouw met een rand” is bedoeld voor de partners, kinderen, familieleden die worstelen met de onthulling van het geheim, voor de geheimhouder om zich bewust te worden van de impact ervan op hun naasten en voor de professionele hulpverlener om met meer expertise nabestaanden met deze complexe rouwproblematiek te kunnen ondersteunen.
Dit boek kaart voor het eerst een thema aan dat onzichtbaar onder de maatschappelijke radar blijft en wellicht meer mensen treft dan we beseffen.
Informatieve boeken over rouw
Kuiper, K. (2020). Je mag me altijd bellen. 1001 dagen van rouw. Lannoo.
Maes, J. (2015). Gehavend. Notities voor eigen-wijs rouwen. Witsand Uitgevers.
Maes, J. (2022). Het Lazaruseffect. Witsand Uitgevers. (roman).
Maes, J, & Jansen, E. (2020). Ze zeggen dat het overgaat. Het boek dat je helpt omgaan met rouw en verdriet. Witsand Uitgevers.
Themaboeken over rouw
Ansu, A. (2020). Van harte gecondoleerd. Jong en verder zonder ouders(s). Spectrum.
Cocq, de, M. (2020). Maar ik hield al wel van je. De Bezige Bij.
Eland, E. (2018). Als verdriet op bezoek komt. Leopold. (3 tot 8 jaar)
Fiddelaers-Jaspers, R. (2019). Een rugzak vol verdriet. Kwetsbaarheid en kracht van rouwende jonge mensen. Ten Have. (12-25 jaar).
Hessels, J. (2021). Een klein afscheid. Veertien ontmoetingen over afscheid nemen van mensen die er nog zijn. Borgerhoff & Lamberigts.
Keirse, M. (2004). Afscheid van moeder. Als sterven een stuk leven wordt. Lannoo.
Pollet, J. & Maes, J. (2022). Rouw met een rand. Als je na de dood van een dierbare een geheim ontdekt.
Slosse, N. (2017). Vaarwel. Van Halewyck. (3 tot 12 jaar).
Stolp, H. (2003). Als een geliefde sterft… over afscheid nemen en verder gaan. Ankhhermes Uitgeverij.
Teckentrup, B. (2013). Een boom vol herinneringen. Gottmer (3 tot 6 jaar)
Vandenhole, C. (2019). Het rouwt in jou. Een eerlijk hulpboek bij het verlies van een kind. Lannoo.
Verguts, C. (). Kraanvogel, Afscheid van een kind. Borgerhoff & Lamberigts.
Westerink, D. (2011). Leven zonder ouders. Het definitieve einde van het kind-zijn. Te Have.(beschouwingen van volwassenen over verlies van ouders)