Patricia

Meyntjens

Psychotherapie

 Echtpaarbegeleiding

Seksuologie

Levenswijzer

Deel 1 :  Vriendschap

De vrienden die ik onvoorwaardelijk vertrouw, kan ik op één hand tellen maar ze zijn me zo kostbaar waardoor het schrijven van dit stukje me niet onberoerd laat. Bovendien kan ik ze niet te lang missen want ze helpen me met liefdevolle zorg en overgave door de stormen van het leven zelfs vaak zonder het zelf te weten. Terwijl ze op hun beurt ook soms bereid geweest zijn mijn zorg en overgave te aanvaarden. Mijn beste vriendschappen geven me regelmatig een boost, stuwen me vooruit en maken me tot een betere versie van mezelf. Het geluk hen te hebben ontmoet, is een blijvend geschenk om nieuwe aspecten in mezelf en in hen te ontdekken. Ik denk dagelijks aan hen, met warmte en met liefde en soms ook met verlangen dat me nooit doet twijfelen aan de oprechtheid van onze vriendschap.

Vriendschap wordt, in vergelijking met liefde, maar weinig bezongen. In tegenstelling tot een partner of een bloedverwant, heeft een vriend geen wettelijk statuut en toch overleeft hij vaak veel : ouders, huwelijken, jobs, ....    Het is de enige relatie die in de grootste vrijwilligheid bestaat omdat we haar intrinsiek waardevol vinden. Dit is geen zeemzoete ode aan de vriendschap want ook ergenissen, rivaliteit en meningsverschillen zijn er inherent aan.

Wat is vriendschap?

Algemeen kan je vriendschap omschrijven als de nauwe relatie of verhouding tussen twee of meerdere mensen met volgende zes belangrijke kenmerken:

• vriendschap is niet afhankelijk van geslacht
• vriendschap is tweerichtingsverkeer : de genegenheid is wederzijds
• vriendschap is onzelfzuchtig-onvoorwaardelijk-vertrouwelijk
• vriendschap is liefde voor een ander zonder seksuele betekenis
• vriendschap is niet exclusief: er is ruimte voor meerdere vrienden 
• beide vrienden zijn zich bewust van hun onderlinge vriendschap

Vriendschap is een vorm van liefde

"Ware vriendschap is de liefde voor de ander, omwille van de  ander."      zei Aristoteles. Bij een vriendschappelijke relatie komt dus altijd een soort liefde kijken. Dat is geen liefde in de betekenis van seks en romantiek maar het is altijd een houden van en die liefde komt altijd van twee kanten. Je kunt houden van iemand die niet van jou houdt maar je kunt nooit bevriend zijn met iemand die jou niet als vriend ziet. Dat betekent dat jullie je bewust zijn van jullie wederkerigheid. Je wilt dat je vriend(in) gelukkig is en dat het hem of haar goed gaat. Hoewel vriendschap draait om zowel geven als nemen en je zelf ook dingen uit vriendschap haalt, is het durven geven het belangrijkste element. Vriendenliefde gaat soms dieper dan romantische liefde omdat er minder verwachtingen zijn en de liefde minder egoïstisch is met meer ruimte voor de ander om zijn/haar leven te leiden zoals hij/zij dat wil. Aan je vriend(in) laten weten dat je haar/hem graag ziet is evenwaardig als dat tegen je partner zeggen. De buitenwereld begrijpt vaak de magie of de chemie van een vriendschap niet en van binnenuit kan je het zelf ook niet helemaal bevatten.

Vriendschap kent vele namen

Iemand met wie men vriendschap heeft, noemt men een "vriend" of een "vriendin". Maar er zijn ook andere termen gangbaar zoals 'zielsverwant', 'kameraad', 'maatje', 'makker', enz. Twee mensen die een bijzonder hechte en langdurige vriendschap hebben worden vaak boezemvrienden genoemd, vrouwen heten dan ook wel 'hartsvriendinnen'. Ook de termen 'beste vriend' en 'beste vriendin' worden gebruikt.

Vriendschappen worden met of zonder woorden gesloten. Ook dat wat men als vrienden of vriendinnen voor elkaar bent en doet wordt vriendschap genoemd.

Toch treedt bij vele mensen vaak gêne of verwarring op als ze spreken over "mijn vriend" of "mijn vriendin" en waarom doet de uitspraak "een vriend van mij" dat niet? Ten eerste laten we vriendschap te vaak of te lang onbesproken omdat er twijfel is of de andere het ook zo aanvoelt.  Tevens ben je onzeker dat anderen kanttekeningen maken bij de onvoorwaardelijkheid waarmee jij voor jouw vriendschap kiest of vrees je om al te dweperig over te komen. Bijkomend kan er bij mannen een angst voor homoseksualiteit zijn. Tot slot verlangt vriendschap geen exclusiviteit maar helemaal vrij van jaloezie en bezitterigheid is ze ook niet.

De eeuwenoude vlag 'vriendschap' heeft nog een andere lading gekregen sinds de komst van sociale media zoals Facebook. Het aantal vrienden is daardoor concreet telbaar geworden. Vriendschap wordt ook formeel afgesloten door een vriendschapsverzoek (1) te aanvaarden.

Wat betekent vriendschap voor jou?

De ene vriendschap is de andere niet, er bestaan talrijke variaties. Vele mensen denken dat vriendschap altijd een diepe band met een ander is, waabij je alles met elkaar deelt. Daardoor lijkt het heel complex en tijdrovend om vrienden te maken en dergelijke vriendschappen te onderhouden. Als je graag (meer) vrienden zou maken, moet je in eerste instantie afstappen van dit idee. De ene relatie is nu eenmaal intiemer en gaat dieper dan de andere, ook tussen vrienden.

Een voorbeeld:

* Er bestaat de jeugdvriend, die je al kent sinds de kleuterschool. Jullie hebben alles met elkaar gedeeld en kennen elkaar door en door. Je kunt dan ook altijd bij elkaar terecht met je problemen maar ook gelukkige momenten delen jullie samen. Hij weet precies wat jij belangrijk vindt en lijkt soms wel de enige die jou echt begrijpt.

* Maar je hebt ook een vriendin die je een jaar geleden ontmoet hebt tijdens het uitgaan. Jullie kunnen samen heel veel lol maken en weten van elkaar precies wat de ander aan het lachen maakt. Over serieuze zaken praten jullie eigenlijk nooit, maar als jullie bij elkaar zijn is de sfeer altijd goed.

* Er is de vriend waarmee je gaat sporten en enkel dat deel van je leven mee deelt.

* Tevens ken je Lise, de vriendin waarbij je bijna vanaf de eerste ontmoeting voelde dat ze je soulmate was. De vriendschap heeft nog tijd nodig om te groeien maar intuïtief voelt het fundament solide.

Vier verschillende relaties en toch kun je voor al deze mensen vriendschap voelen. Naast de algemene kenmerken van vriendschap zijn er dus kenmerken die je zelf belangrijk vindt in vriendschappen. Denk bijvoorbeeld aan trouw, respect, eerlijkheid, gezelligheid of plezier. Die kenmerken verschillen niet alleen van persoon tot persoon maar ook van vriendschap tot vriendschap. Iedere vriend(in) vervult weer een andere behoefte. Je hoeft ook niet alles met één persoon te delen.

Hoeveel vrienden kan je hebben?

De meeste vrouwen hebben één of twee beste vriendinnen, vier tot zes goede vriendinnen en een paar oppervlakkige vriendinnen. Mannen maken een achttal vrienden, blijven hiermee contact onderhouden wat er ook gebeurd: overspel, scheiding of bedrog. Teveel vrienden kunnen je geheugen en je affectieve vermogens niet aan. Vriendschap is niet exclusief maar een overtal aan vrienden leidt tot verwaterig en oppervlakkigheid. Uit diverse onderzoeken blijkt dat wie met drie seksegenoten een goede band heeft, minder stress heeft dan wie een groter sociaal, maar oppervlakkiger netwerk onderhoudt.  Een onderzoek op Facebook toonde aan dat vrouwen met 120 vrienden op de sociale netwerksite slechts regelmatig communiceren met zes van deze vrienden.                                We willen meer geld, grotere huizen en meer vrienden maar de wetenschap toonde aan dat op vlak van de vriendschap het omgekeerde beter is.                  Less is more: minder vrienden maar meer intieme banden.

Een zinvolle oefening : neem een blad papier en plaats centraal een dikke stip als representant voor jezelf. Trek hierrond enkele concentrische cirkels.  Wie plaats je in de kleinste cirkel, het dichtst bij jou en wat wil je met deze personen delen. Wie plaats je verder en wanneer laat je ze toe in je leven. Zijn de personen in de cirkels mensen die je bij voorkeur exclusief voor jezelf wil reserveren of kan je ze delen met andere mensen uit je cirkels. Kennen ze elkaar, mogen ze elkaar leren kennen enz.  Een boeiende oefening om de zwaktes en sterktes in je emotioneel en sociaal netwerk op te tekenen en waar nodig bij te sturen.

Mannen- versus vrouwenvriendschappen

Mannen en vrouwen beleven hun vriendschappen totaal anders. Vrouwen moeten werken aan hun vriendschappen: veel contact per mail, eens bellen en met regelmaat afspreken. Ze willen weten hoe het met haar gaat en haar stem horen. Een jaar uit het leven van een vriendin voelt dan als een onoverbrugbaar probleem aan. Mannen daarentegen hebben een andere kijk op vriendschap. Dagelijks contact is ze vreemd en ze maken er geen enkel probleem van dat ze elkaar maandenlang niet zien of horen.

Vrouwen praten, wenen en delen alles. Mannen doen. De meeste mensen leren hun beste vrienden op school kennen eerder dan op het werk. Negen op de tien beweren dat ware vrienden mee hun persoonlijkheid vormen.

Mannenvriendschappen

Tot hun 30ste maken mannen vrienden, nadien valt het stil. Vanaf dan werken ze eerder aan hun carrière, verhuizen ze vaker of worden door het werk opgeslorpt. Pas na hun 50ste lijken ze klaar voor nieuwe vriendschappen. Ze onderhouden zich minder emotioneel met elkaar en trekken liever op met mensen die niet teveel aandacht vragen. Ze gaan op zoek naar een gevoel van samenhorigheid en solidariteit: 'het maatjesgevoel'. Ze verkiezen het actieve contact met hun vrienden: samen klussen, op café of naar de fitness.  Soms kunnen ze ook urenlang samen zitten zwijgen, denk bijvoorbeeld aan twee vissers die - met weinig woorden - aan de waterkant zitten en genieten van de stilte die tussen hen hangt. Daarmee zijn mannenvriendschappen niet inferieur aan vrouwenvriendschappen. Ze delen amper emoties maar toch zijn hun vriendschappen erg belangrijk voor hen :'the old boys'. Mannen vertellen hun vrienden voornamelijk de positieve berichten. Het gaat ook altijd 'goed' met hen. Ze kijken niet ver terug in de tijd maar spreken over het nu; de historische feitjes doen er niet toe. Hebben ze elkaar al maanden niet meer gesproken, dan wordt over het algemeen niet meer nagevraagd waar de ander op vakantie is geweest maar gaan ze met een volledig nieuwe lei verder. Mannen testen wel eens wie het best in de markt ligt en gaan wel eens in concurrentiestrijd als het vrouwen betreft. Over het algemeen speelt competitiviteit een grotere rol, lijkt alles wel een wedstrijdje en moet er tegen elkaar opgeboden worden. Na hun 45ste zoeken mannen vaak de vrienden op die ze kennen van vroeger, hiermee de stabiliteit van hun jonge jaren opzoekend. Internet maakt het hen gemakkelijker verloren vrienden terug te vinden en maakt het voor hen simpeler vriendschappen over grote geografische afstanden in stand te houden. Een quote van een man : "Mijn vrienden zijn heel belangrijk voor mij maar niet om mijn zorgen mee te delen, die deel ik met mijn vrouw. Mijn vrienden zijn voor leuke dingen." Mannen bieden stress liever in hun eentje het hoofd en zullen minder snel geneigd zijn hulp of advies te vragen aan een vriend.

Vrouwenvriendschappen

Tussen de leeftijd van 30 en 40 jaar verwateren veel vriendschappen omdat ze bezig zijn met moederen. Na hun 40 pikken ze oude banden weer op en smeden er ook nieuwe omdat ze opnieuw hun 'maatje' zoeken waar ze hun hart kunnen luchten. Vrouwen vertrouwen hun vriendinnen graag geheimpjes en zorgen toe. Ze hebben een onderlinge vertrouwensband en wanneer de één van wal steekt dan volgt de ander al snel. Vrouwen genieten ervan herinneringen op te halen uit vervlogen tijden. Een vrouw heeft een verzorgingsinstinct en staat voor je klaar met koffie, koekjes en zakdoeken als het even niet goed loopt. Je gaat met haar winkelen en ze durft je eerlijk te zeggen wanner je een beetje op een nijlpaard lijkt. Het stijlicoon van een vrouw is op vele terreinen haar vriendin. Gemiddeld hangen er 10 items in hun kleerkast waarvoor ze zich lieten inspireren door hun vriendin.

Vriendschappen zijn vaak gekenmerkt door lotsverbondenheid. Meestal hebben vriendinnen dezelfde manier van leven, ze vinden dezelfde dingen leuk en keuren dezelfde dingen af. Ze ondersteunen je identiteit en laten je zijn wie je wil zijn. Een vriendin lijkt vaak voor een stukje op je. Bij haar kun je jezelf zijn. Eindeloos kun je met haar dingen uitwisselen en doorpraten. Hoofdonderwerpen als relaties, mannen, kinderen, werk, uiterlijk en hobby's moeten uitgebreid besproken worden.  Vrouwenvriendschappen vertonen veel meer tegenovendracht en lijken meer op affaires dan we willen toegeven. Vrouwen vinden toewijding en trouw aan elkaar erg belangrijk mede omdat ze zichzelf meer bloot geven en meer delen op emotioneel vlak. Vriendinnen worden een levensbehoefte. Bovendien blijkt dat vrouwen die tijd investeren in hun vriendschappen meer 'oxytocine' aanmaken, een hormoon dat helpt te kalmeren, klaar te komen en  een buffer is tegen stress. Het besef dat ze een opvangnetwerk hebben, maakt ze sterker en helpt hen door moeilijke tijden. Veel vrouwen hebben bijna evenveel voldoening aan een lunch met hun vriendin als een avond vol passie met hun partner. Immers uit onderzoek blijkt dat ze tijdens een vertrouwelijk moment met een vriendin, hetzelfde hormoon (oxytocine) aanmaken als tijdens een orgasme. Ze voelen zich dan totaal ontspannen, veilig en gelukkig. Vrouwen vinden vaak veel emotionele intimiteit bij een vriendin en zoeken vaak datzelfde gevoel bij hun partner op maar dat lukt maar zelden. De graad van veiligheid en emotionele gelijkgestemdheid is alleszins van een andere dimensie.

Vriendinnen voor het leven? 

Vriendschap is geen coup de foudre maar ontstaat door intensief contact. Om bevriend te worden moet je iets van jezelf laten zien en belangstelling tonen voor de ander. Wanneer je het gevoel hebt op dezelfde golflengte te zitten, het vertrouwd en veilig voelt en je lekker samen kan lachen, kan de basis gelegd worden voor de rijping van een warme vriendschap. Gemiddeld duurt het twee tot drie jaar voordat een kennis een echte goede vriend is geworden. Het eerste stadium van een nieuwe vriendschap lijkt een beetje op die van een relatie, eerst lijkt het alsof je uiterst geknipt bent voor elkaar, dan is er eentje dat het schijnbaar verpest en dan kom je weer met beide voeten op de grond. Als je een stevige basis hebt, overleef je dit.

Sommige vriendinnen heb je voor het leven maar dan moet er echt een heel diepe verbondenheid zijn die veel verder gaat dan het uitwisselen van de dagelijkse bezigheden. Er is dan een blijvende belangstelling en zorg voor elkaar. Naast de lusten van de vriendschap draag je er ook de lasten van. Soms zie je elkaar wat minder of deel je minder gemeenschappelijke dingen maar je weet dat je er bent voor elkaar.  Je mag elk moment onaangekondigd langs de achterdeur binnenwandelen en je krijgt altijd weer opnieuw dat 'welkom-gevoel' en ook als het weerzien te lang op zich heeft laten wachten, voelt het weer heel snel als voorheen. Vriendinnen kunnen voor elkaar groene stroomleveranciers (2) zijn. 

Spiegeltje aan de wand, wie is je zielsverwant? We hebben de aangeboren neiging ons te omringen met mensen die op ons lijken (precies je zusje), zoals ons denken (soulmate) of onze identiteit ondersteunen(die ons laten zijn wie we willen zijn) en voelen ons dan meer op ons gemak. Doordat je jezelf kan zijn, leidt dat comfortabele gevoel tot langdurige vriendschappen en relaties. In ware vriendschap voel je af en toe de behoefte om te laten weten dat je aan je vriendin denkt, dat je van haar houdt of dat je ze mist, al is het maar via een berichtje of een smsje. Het is geen afhankelijkheid maar een gevoelsmoment.

Eenzijdige mythe over vriendschap

Het is een gevaarlijke mythe te veronderstellen dat goede vriendschappen altijd vredig en gemakkelijk zijn en dat ze altijd, écht altijd, een bron van steun en toeverlaat zijn. Niettegenstaande je bij vrienden kwijt kan wat je nergens anders zou durven opperen, zijn vriendschappen ook plekken waar kleine dingen blijven smeulen in een vat van teleurstelling. Vrouwenvriendschappen zijn vaak getekend door rivaliteit en jaloezie, maar je zou ook de mannen die een mes in de rug van hun vriend steken, de kost niet willen geven.

Iedereen is al wel eens een slechte vriend(in) of energievreter (3) geweest omdat de ongeschreven regels niet werden nageleefd of de vriendschap een hard labeur werd. Vrouwen stellen bovenmenselijke eisen aan vriendinnen; ze moeten maatjes én bondgenoten zijn in de strijd. Maar als  er te expliciete verwachtingen zijn, wordt het al gauw minder leuk. Vrouwen vinden het vaak moeilijk een vertrouwensband op te bouwen met een vrouw omdat ze negatieve ervaringen hebben opgelopen in het vrouwencircuit. Ze maken het elkaar emotioneel niet gemakkelijk en worden geplaagd door een onderstroom van jaloezie, rivaliteit, roddel en negativiteit. Ze vrezen dat de kwetsbaarheden die ze elkaar toevertrouwden  niet zullen bewaard blijven of tegen hen gebruikt worden. Vrouwen hebben bovendien de neiging om hun seksegenoten strenger te beoordelen en ze zelfs (in hun hoofd) af te maken. Is andere vrouwen neerhalen de enige manier die ze als kleine meisjes hebben geleerd om eigen onzekerheden te maskeren en zich een plek te verzekeren?

"We zijn het onszelf en onze vrienden verschuldigd om een zero tolerance ten opzichte van roddelen te hanteren. Moeders met dochters zijn het aan zichzelf verplicht hun gedrag in de gaten te houden, zodat hun prinsesjes geen roddelende, manipulatieve meisjes worden. Niet op school en niet op Facebook. Stop ook met oordelen en jezelf afbreken. Je bent geen waardevoller mens als je de modekleuren van het seizoen kent. Er is altijd iemand die meer geld op de bank heeft en minder grote wallen dan jij heeft."

Waarom kunnen vrouwen zo'n bitches zijn voor elkaar? Eén verklaring is zeker te vinden in de opvoeding. Voor jongens is het sociaal aanvaard dat ze op de vuist gaan en eens flink brullen daar waar meisjes leren beter niet deel te nemen aan de openlijke confrontatie. Het wordt hen ingeprent dat ze hun bezwaren beter indirect uiten, wat kan uitmonden in onderhuidse relationele agressie. Bovendien voelen veel vrouwen een druk om perfect te zijn, om uit te pakken met het perfecte huishouden en hun brave kroost, met immer gladde benen, met een perfecte gastentafel om aan het einde van de rit ook nog eens tijd over te houden om hun strakke lichaam in shape te houden. Veel meer dan mannen hebben vrouwen de neiging zichzelf met anderen te vergelijken. Tevens zullen vrouwen die zelf moeite hebben met kritiek gemakkelijker overgaan tot pesten omdat onzekerheid vaker dan bij mannen leidt tot negatief gedrag ten opzichte van anderen.

Vrouwen hebben het doorgaans niet moeilijk om ruzie te maken met hun partner en rekenen op geduld of vergeving, en dit niet zelden na een naakt hoogtepunt, maar in vriendschappen blijft ruzie maken een heikel punt. Een pleidooi om 'eens ruzie te maken' met je vriendin is hier zeker op zijn plaats. Een vriend zei me ooit: 'Als ik bereid ben ruzie met je te maken, betekent het dat je belangrijk voor me bent'. Vrouwen moeten in hun vriendschappen deze boodschap meer ter harte nemen.

Verwateren van een vriendschapsband

Als een vriendschap plots wordt verbroken, doet dat pijn en blijf je met vragen achter. Veel vaker zie je vriendschappen onopgemerkt verwateren. Kleine ergenissen worden groter en worden vaak niet (tijdig) uitgesproken. Daar waar we het normaal vinden dat we aan een liefdesrelatie moeten werken en ze desnoods uit het slop moeten halen met gespecialiseerde gesprekstherapie, beschouwen we dat voor een vriendschapsrelatie verre van vanzelfsprekend. 

Vriendschap biedt vrijheid en ruimte maar gedoogt dus ook meer lafheid. Een vriendschap die niet meer loopt zoals het hoort, laten mensen uitdoven of doodbloeden. Dit kan een gevolg zijn van steeds groter wordende verschillen in levensstijl, andere verwachtingen over invulling van de vriendschapsrelatie maar ook jaloezie en rivaliteit zijn dooddoeners.

Mijn ervaringen met vriendschap

Iedereen wil een vriend hebben, maar weinigen doen hun best er een te zijn.

(Alphonse Karr)

Wijs uw vrienden onder vier ogen terecht,

maar prijs ze in het openbaar.

(Publilius Syrus)

Niet voortdurend in elkaars gezelschap zijn maar wederzijdse gevoelens houden het verbond van de vriendschap intact.

(De heilige Kural)

Echte goede vrienden zijn moeilijk te vinden, moeilijk te verlaten en onmogelijk te vergeten.

(G. Randolf)

Vriendschap is.....

je 'Birkin'-tas lenen.

(P. Meyntjens)

'Blijf'

is een charmant woord

in het vocabulaire

van een vriend.

(Louisa Mary Alcott)

Wees niet misnoegd over afscheid.

Een vaarwel is noodzakelijk

voor je elkaar kunt weerzien.

En dat je elkaar weerziet,

na momenten of hele levens,

is een zekerheid

voor hen die vrienden hebben.

(Richard Bach)